حالت ماده به چگونگی حرکت ذره های سازنده مواد و اندازه نیروی بین آنها بستگی دارد.
جامد ها
مایع ها
گاز ها
پلاسما
نیروی بین مولکولی در جامد ها، مانند فنر عمل می کند. این نیرو نمی گذارد تا مولکول ها از یک فاصله ی معین نسبت به هم دورتر یا نزدیک تر شوند.
وقتی جامد مانند یک تکه آهن، گرما می گیرد محدوده و دامنه این نوسان ها بیشتر می شود و جسم جامد منبسط می شود.
الف) جامد بلورین
ب) جامد بی شکل (آمورف)
اتم های برخی از جامد ها در طرح های منظمی کنار هم قرار می گیرند. جامد هایی را که در یک الگوی سه بعدی تکرار شونده از این واحد های منظم ساخته می شود.
وقتی مایع به آرامی سرد شود، مولکول های مایع فرصت پیدا می کنند که به شکل منظم و ثابتی به خود بگیرند.
مانند: فلزات، نمک ها، الماس، یخ و بیشتر مواد معدنی
مولکول های این جامد در طرح های منظمی قرار نمی گیرند و اصطلاحا به صورت درهم و بی شکل هستند.
وقتی مایعی به سرعت سرد شود مولکول های مایع دیگر فرصت ندارند که شکل منظم و ثابتی به خود بگیرند.
مانند: شیشه، چوب، پنبه، عاج
1) فاصله مولکول ها در حالت مایع نسبت به حالت جامد آن بیشتر است.
2) مولکول های مایع آزادانه با اطراف حرکت می کنند. همچنین بر روی هم می لغزند.
3) مایع ها تقریبا تراکم ناپذیرند و در نتیجه حجم آنها ثابت است.
اگر فاصله مولکول ها از حدی کمتر شوند نیروی بین مولکولی، دافعه و اگر از حدی بیشتر باشد جاذبه می شوند.
به دلیل حرکت های نامنظم و کاتوره ای (تصادفی) مولکول های آب و برخورد آنها با ذرات سازنده نمک و جوهر، این گونه مواد در آب پخش می شوند.
حرکت ذره های دود به طور نامنظم و درهم و برهم (کاتوره ای) و در یک مسیر زیگزاگی را حرکت براونی می نامند.
نیروی بین مولکولی در جامدات بیشتر از مایعات و نیروی بین مولکولی در مایعات بیشتر از گاز ها است.